Nationaal Register Mobiel Erfgoed

Coaster_||quot;Zeemeeuw||quot;_(Gron_1798_Z)



REGISTER
Registernummer1.001.1375
INLEIDING
 
 Foto: Maritiem Museum Rotterdam / R. Kleijn
ObjectaanduidingCoaster 'Zeemeeuw'
Categorie/klassevrachtvaart
Soort objectMotorschip
TypeMotorcoaster; Gladdek-coaster
Bouwjaar1937
Ontwerper(s)Nieuwe Noord-Nederlandse Scheepsbouw Maatschappij te Groningen
Producent(en)Scheepswerf "Noordster" Bouwnummer 63
Gebruiker(s)Gebouwd in 1937 voor kapitein-eigenaar K. Westers te Groningen.
1937 - "Zeemeeuw" - K.Westers te Groningen.
1942 - "Zeemeeuw" - Ned.Oost Rederij te Rotterdam.
1945 - "Zeemeeuw" - Ned. Regering te Rotterdam.
1950 - "Iris" - G.Wedema te Delfzijl.
1955 - "Tine" - Kustvaartrederij Tine te Amsterdam.
1956 - "Gre" - Gebr. Snoodijk te Wieringen.
1966 - "Gre" - D.G.Snoodijk te Arkel.
1969 - "Lota" - H.A.Wolters te Hamburg.
1977 - "Lota" - Karl Meyer te Hamburg.
1994 - "Lota" - Karl Meyer Umweltdienste te Hamburg.

Periode gebruik

van 1937 tot en met 1997

Regio gebruiko.a. Noord-Nederland; Rotterdam; Duitse Wadden.
Opmerkingen inleidingIn plaats van "coaster" wordt ook wel van "kustvaarder" of "kuster" gesproken.

Brandmerk 1798 Z Gron 1937
Brandmerk 19217 ZR 1998
Scheepsregister SSR 11217 "Lota" DIPZ IMO 5135355 d.d. 15-12-1994 op 30-07-1997 uit register verwijdert.
Meetbrief "Tine" thans "Gre" op 24-04-1940 A10409 N
Int. meetbrief "Zeemeeuw" 27859 16-10-1998
Zeebrief: 19217 Z R 1998
Nationaliteitsverklaring Schipnummer 36493 certificaat 4534 / 2007
BESCHRIJVING
FunctieVrachtvaart (kustvaart, wilde vaart)
TechniekVoortstuwing: Oorspronkelijk was er een Brons motor (2 takt, 3 cylinder, 150 pk) ingebouwd. Deze is in 1971 vervangen door een Klockner-Humboldt Deutz dieselmotor (4 takt, 6 cilinder, 200 pk; bouwjaar 1954).
Maten en gewichtenLengte: 36,69 m.
Breedte: 6,57 m.
Holte: 2,82 m.
Diepgang: 2,56 m. ledig
BRT: 195 ton bruto
NRT: 124 ton netto
BouwwijzeGeklonken stalen romp; stalen luikhoofden met houten coasterluiken op schilden en afgedekt met presennings.
Houten stuurhut op stalen onderbouw, daarachter een hoge stalen opbouw met aan SB de ingang naar de machinekamer en aan BB zijde een toilet.
VormDe romp heeft een steile, enigszins uitwaaierende stafsteven en een kruiserhek. De romp is overwegend grijs geschilderd en de opbouw wit.
Indeling onderdeks:
Verhoogd bakdek met eronder een vooronder en ballasttank,kofferdam,een doorgaand laadruim,2de kofferdam, machinekamer, ballasttank.
Indeling bovendeks:
Verhoogd bakdek met ankerlier en ingang vooronder, vaarmast, overloop boven de kofferdam, gangboorden, voorste luikhoofd met luiken, mastdek zonder mast en laadbomen, achterste luikhoofd met luiken, en een overloop voor de achteropbouw.
Indeling achteropbouw:
Ingang naar de bemanningsverblijven, midden in achterschot, aan SB zijde is de kombuis c.q. pantry, trap naar de stuurhut, hut voor de machinist, gangetje naar salon, en slaaphut Kapitein.
Indeling midscheeps:
Midscheeps is de machineschacht, aan BB zijde een hut voor de matrozen daarachter een douche en toiletruimte voor de Kapitein, salon Kapitein en dwarscheeps daarachter een kleine hut.
Achter de slaaphut van de Kapitein en de hut aan BB zijde is in het kruiserhek een watertank.
Indeling Brugdek:
verschansing en een overloop voor de stuurhut. De houten stuurhut is iets verhoogd geplaatst op een stalen onderbouw die achter de stuurhut doorloopt met aan SB de ingang naar de machinekamer en aan de BB zijde een toilet, BB achterop een davit met roeiboot.
GESCHIEDENIS
GeschiedenisHistorische context: Kustvaart

De Nederlandse kustvaart (of kleine handelsvaart) vindt zijn oorsprong in de 17e eeuw, toen binnenschippers het vervoer van turf van de Veenkoloniën naar de stad Groningen ter hand namen. In de loop van de tijd breidden ze hun vaargebied uit tot Holland, Noord-West Duitsland en Denemarken. Hiertoe werd uit een bestaand scheepstype een nieuw schip ontwikkeld, de zeetjalk. In de 18e eeuw groeide de turfvaart uit tot meer algemene handelsvaart. Vanaf 1870 werden de schepen steeds meer van ijzer en staal gebouwd, terwijl naast de zeetjalk ook klippers en schoeners in de vaart kwamen.

Het type: de Coaster

In de loop van de jaren 1920 werd de kustvaart onder andere door de komst van de verbrandingsmotor sterk gemoderniseerd. Vanuit de 'luxemotor' (een type binnenvaartschip) werd een moderne kustvaarder schip ontwikkeld, de 'motorcoaster', de geheel gemotoriseerde kustvaarder. Deze toen zeer moderne schepen konden met hun handige bouw en geringe diepgang naar havens tot diep in het achterland varen.

Voorsprong
Nederland kreeg een flinke voorsprong op de buitenlandse concurrentie en onze kustvaart kwam tot grote bloei.
De vloot kustvaarders vormde een belangrijke schakel tussen het achterland en de kustgebieden van de omringende landen, zoals Duitsland en Groot-Brittannië, maar ze kwamen ook in Spanje en Portugal.

Ruggengraat
Na de Tweede Wereldoorlog groeit de Nederlandse kustvaart explosief; begin jaren 1960 zijn er zo'n 900 Nederlandse coasters in de vaart. De meestal grijs geschilderde schepen kregen de bijnaam 'little grey devils' en vormden tot ver in de tweede helft van de 20e eeuw de ruggengraat van de Europese kustvaart.

Short Sea Shipping
Nederlandse motorcoasters nemen nog steeds een belangrijke deel van het goederenvervoer tussen diverse Europese havens voor hun rekening, al dekt de term 'kustvaart' tegenwoordig de lading niet meer. Ook hier heeft de schaalvergroting toegeslagen en onder de noemer 'Short Sea Shipping' worden ook steeds verder weg gelegen havens aangedaan.

Groningen
Kustvaart bleef ook in de lange tijd vooral een Groningse activiteit. Van de 350 kustvaarders die eind jaren 1930 in ons land actief waren, kwamen er 250 uit Groningen. Het was en is vooral een zaak van kapitein-eigenaars, rederijen kwamen er nauwelijks aan te pas.
Groningse werven speelden een belangrijke rol in de bouw van motorcoasters. Toen in de naoorlogse jaren de behoefte aan coasters explosief groeide, konden de Groningse werven de vraag overigens niet meer aan en weken Nederlandse schippers noodgedwongen uit naar nabijgelegen Duitse werven.

Het object: De coaster "Zeemeeuw"

De coaster Zeemeeuw is nog van voor die tijd. Ze werd in 1937 in opdracht voor kapitein-eigenaar K. Westers te Groningen gebouwd op de werf van de Nieuwe Noord-Nederlandse Scheepsbouwmaatschappij. Dit was één van de talloze kleinere, maar succesvolle werven in het noorden van ons land, die in de jaren 1920 en '30 een flinke bijdrage aan de bloei van de Nederlandse kustvaart leverden. Het schip is een typische exponent van de moderne motorcoaster, zoals die in die tijd in en rond Groningen gebouwd werd.

Gemoderniseerd
In 1941 werd het schip door de Duitsers gevorderd. Van 1945 tot 1950 voer het schip voor de Nederlandse regering. Nadat het nog diverse malen is doorverkocht, kwam het via de rederij Vinke & Co in 1956 in handen van D. & D.T. Snoodijk, die het schip hebben gemoderniseerd.
In 1969 werd het naar Duitsland verkocht en kreeg het een nieuwe naam: Lota. Daar heeft het tot 1997 gevaren in het Duitse Waddengebied.

Het object als erfgoed

In 1997 werd de Zeemeeuw verworven door 'Het Havenmuseum', nu het Maritiem Museum Rotterdam. Het schip wordt teruggebracht in de staat van eind jaren 1950.
ILLUSTRATIES
Additioneel beeld 1
Proefvaart Zeemeeuw in 1937. Foto: Collectie Maritiem Museum Rotterdam / Harry de Groot
Additioneel beeld 2Niet ingevoerd
MEER INFORMATIE
Informatie bij/viaMaritiem Museum Rotterdam
Bronnen- Lange, Barend van; Kruidhof, Bert: Van deur tot deur over zee, de historie van de kustvaart 1945-1970. Alkmaar (2000)
Externe linksMaritiem Museum Rotterdam

Meer informatie over Zeemeeuw in het NRME

Scheepstype coaster op de website Binnenvaarttaal
Opmerkingen informatieDe coaster Zeemeeuw ligt naast het Maritiem Museum Rotterdam aan de kade in de Leuvehaven. Ze ligt goed zichtbaar voor het publiek en is bij bijzondere gelegenheden te bezoeken.
HUIDIGE EIGENDOM
Soort eigendomMuseaal
Naam organisatieMaritiem Museum Rotterdam
Inventarisnummer collectie1375
WAARDESTELLING
Cultuurhistorische waarde
Status
Motivatie
Waardering doorCommissie
Opmerkingen
Authenticiteit
Status
Motivatie
Waardering doorCommissie
Opmerkingen
MCN - CIME
Sluiten en terug naar zoekresultaten NRME Home Mobiele Collectie Nederland