INLEIDING |
| Foto: Sevrien Ferree |
Objectaanduiding | NS 520704P (722 5 545 P) MBS 72 |
Categorie/klasse | Hoofdspoor |
Soort object | Goederenwagen |
Type | Pottenwagen NS 520701P - 520704P |
Bouwjaar | 1931 |
Ontwerper(s) | Werkspoor |
Producent(en) | Werkspoor Amsterdam Nederland |
Gebruiker(s) | Nederlandsche Spoorwegen (NS) |
Periode oorspronkelijk gebruik | 1931 - 1955 |
Regio oorspronkelijk gebruik | Geheel Nederland, met de nadruk op de regio Twente in verband met de zoutwinning. Goederenwagen had oorspronkelijk 'Boekelo' als depotaanduiding. |
Geschiedenis | In 1931 leverde Werkspoor Amsterdam een viertal potten- of vatenwagens af aan de Koninklijke Nederlandsche Zoutindustrie (KNZ). Deze opvallende voertuigen werden ingezet als serie 520701 - 520704. Hierbij kregen de eerste twee wagens van dit viertal een luchtreminstallatie. De vier vatenwagens waren allen voorzien van een remmershuisje (met handrem) en een twaalftal keramische potten voor het transport van zoutzuur en bleekloog. Beide chemische stoffen waren belangrijk in de zoutproductie, terwijl bleekloog tevens werd gebruikt om stoffen te bleken voor de Twentse textielindustrie.
De speciaal voor chemische stoffen uitgeruste vatenwagens waren daarom vaak aanwezig op het terrein van de KNZ fabriek te Bad Boekelo. De vaten bleven ten alle tijde op de wagens staan: er waren dan ook speciale los- en laadinstallaties noodzakelijk om de wagens te legen en te vullen.
Medio jaren '50 werden de vier KNZ pottenwagens uit de rijdende dienst gehaald. Zowel de wagens als de potten kregen een nieuwe functie: de potten werden verwijderd waarna op het onderstel een ketel werd aangebracht. De potten werden veelal als bloembak in gebruik genomen bij particulieren in de tuin.
In 1988 kwam het onderstel van voormalige vatenwagen 520704 naar de MBS. Destijds nog met ketel. In 2010 werd in samenwerking met de Akzo een samenwerkingsproject aangegaan om de pottenwagen weer in haar originele verschijningsbeeld te laten terugkeren. Na een ingrijpende restauratie werd de wagen op 12 april 2012 in gebruik genomen. |
Opmerkingen inleiding | |
BESCHRIJVING OBJECT |
Functie | Twee-assige goederenwagen voor het transport van chemische stoffen als zoutzuur en bleekloog. |
Techniek | |
Bouwwijze | |
Vorm | Uiterlijke kenmerken: Het betreft een twee-assige goederenwagen met aan een zijde een remmershuisje. Verder heeft de wagen twee gesloten houten kopwanden met daartussen twaalf keramische zuurvaten. |
Opmerkingen beschrijving | |
WAARDERING OBJECT |
Cultuurhistorische waarde |
Status | A |
Motivatie | Goederenwagen NS 520704 P (pottenwagen) is de unieke representant van een beeldbepalend type goederenwagens in de geschiedenis van het Nederlandse railvervoer (A2). Ooit hebben gedurende vele decennia tientallen van deze wagens rondgereden in het goederenvervoer voor de chemische industrie.
Opmerking(en)
Ook elders in Europa waren veel van dergelijke pottenwagens in gebruik. Daarvan zijn er in heel Europa maar drie bewaard gebleven, waarvan dus één in Nederland. De pottenwagen rijdt tegenwoordig weer in een historisch verantwoorde context: op de spoorlijn waar ze vroeger regelmatig te vinden was reed ze ten behoeve van de zoutindustrie (KNZ) in de regio Twente. De wagen was gehuisvest in depot Boekelo. |
Waardering door | Beoordelingscommissie Nationaal
Register Railmonumenten |
Opmerkingen | |
Authenticiteit |
Status | |
Motivatie | In het Nationaal Register Railmonumenten wordt nog niet structureel op authenticiteit beoordeeld. |
Waardering door | Beoordelingscommissie Nationaal
Register Railmonumenten |
Opmerkingen | |
HUIDIGE EIGENDOM |
Eigenaar/beheerder | Museum/instelling |
Collectie | Museum Buurt Spoorweg |
Opmerkingen eigendom | |
ILLUSTRATIES |
Historische toestand | Ingevoerd |
Credits | Collectie Museum Buurtspoorweg |
Streeftoestand | Niet ingevoerd |
Opmerkingen illustraties | |
INFORMATIE OBJECT |
Registernummer | 2.000.0807 |
Meer informatie bij/via | Nationale Museummaterieel Database: www.nmld.nl/nl/object/2833
www.museumbuurtspoorweg.nl
|
Opmerkingen informatie | |